Zoals je uit deze blog al zou kunnen vermoeden, ben ik vrij ervaren in het uitvoeren van klantonderzoeken. Van grote multinational tot kleine webontwikkelaar, van kleine bescheiden gemeente tot keiharde salestijger: ik heb er onderzoek voor uitgevoerd. Klantonderzoek is voor mij niet nieuw. Toch was er vandaag een project dat erg spannend was: onderzoek onder m’n eigen klanten!
Het zal zo’n tien jaar geleden zijn, dat ik in een druk weekeinde overal te weinig tijd voor had: boodschappen doen, naar de kapper, en dan ook nog een smerig huis en vieze ramen die nodig schoongemaakt moesten worden. Terwijl ik zuchtend rondrende, kwamen m’n ouders op de koffie. M’n moeder bekeek het van een afstandje en stelde een gouden vraag: “Waarom doe je dan ook alles zelf?” Ik keek haar verbaasd aan. Zij vervolgde: “Jullie hebben beide een goede baan en zijn druk. Waarom gebruik je de tijd in het weekeinde niet meer voor leuke dingen, laat dat schoonmaken lekker aan een ander over.”
Met een lekker glas wijn in m’n hand schuil ik met de buurman in de stromende regen onder de partytent midden op onze straat. We staan op het jaarlijkse straatfeest dat in onze buurt met veel enthousiasme wordt gevierd. We zien elkaar vrijwel dagelijks weggaan of thuiskomen, toch blijken we verrassend weinig echt contact te hebben. Zo’n jaarlijks straatfeest is de ideale gelegenheid om elkaar beter te leren kennen of uitgebreid bij te praten.
Stel je voor: je gaat verhuizen en daarbij heb je de hulp van vrienden nodig. Je nodigt je vrienden op een sympathieke manier uit om even wat van hun vrije tijd aan jouw klus te besteden en al snel heb je een flinke groep mensen bij elkaar. Dan gebeurt het. Zodra je vrienden een voet bij je over de drempel hebben gezet, is de vriendelijkheid en vrijheid weg. Je dwingt ze tot een langdradige en saaie klus die ze met tegenzin uitvoeren. Hebben ze ergens geen zin in, dan zijn ze toch gedwongen om alles precies te doen zoals jij het in gedachten had. Is dit helpen van een gewaardeerde relatie met een gezellig dagje verhuizen? Ik dacht het niet! Einde van een vriendschap? Waarschijnlijk wel.
Gisteravond was ik te gast bij een presentatie in Rotterdam van Mark Earls, de bekende auteur van het boek ‘De ultieme kudde’. Het is een illusie om te denken dat we rationele individuen zijn, menselijk gedrag is veel beter te begrijpen én te beïnvloeden als we focussen op groepsgedrag, zo betoogt Earls. Mensen zijn sociale wezens, waarbij individuen met elkaar verbonden zijn en op elkaar reageren. Al het menselijk leven bestaat uit niets anders dan individuen die reageren op een context die weer bestaat uit individuen die reageren op een context van individuen. Dit klinkt wellicht vaag, maar veel menselijk gedrag is door dit ‘kuddemodel’ beter te verklaren dan met het model van het rationeel denkende individu. Als je precies wilt weten hoe de ideeën van Mark Earls in elkaar steken, kun je m’n verslag op Frankwatching lezen, z’n blog volgen of het boek lezen.